ملکه‌ی انحناها

 

زاها محمد حدید، متولد 31 اکتبر 1950، معماری عراقی-انگلیسی و اولین بانویی بود که توانست جایزه‌ی معماری پریتزکر را دریافت کند. معتبرترین جایزه‌ی معماری بریتانیا یعنی جایزه‌ی استرلینگ و نشان شوالیه‌ای Dame از دیگر افتخارات او هستند.

روزنامه‌ی گاردین، زاها حدید را ملکه‌ی انحناها نامیده است. به بیان بسیاری از کارشناسان معماری، او هندسه‌ی معماری را دگرگون کرده و هویتی جدید و باشکوه به آن داده است. از بزرگ‌ترین آثار به‌یادماندنی این بانوی معمار می‌توان به مرکز ورزش‌های آبی لندن برای المپیک 2012، موزه‌ی هنر میشیگان در ایالات متحده‌ی آمریکا و سالن اپرای گوانگژو در چین اشاره کرد. برخی از طراحی‌های او پس از مرگش در سال 2016، ساخته شدند و برخی از آن‌ها مانند استادیوم ال‌وکره در قطر هنوز در حال ساخت هستند.

خانواده‌ی حدید که ثروت زیادی داشتند، دختر خود را در دهه‌ی 1960 برای ادامه‌ی تحصیل به مدارس شبانه‌روزی سوئیس و انگلستان اعزام کردند. زاها برای ادامه‌ی تحصیلات دانشگاهی در رشته‌ی ریاضیات به دانشگاه آمریکایی بیروت رفت و در سال 1972 وارد دانشکده‌ی معماری انجمن معماری لندن شد. او در این دانشگاه از دروس استادانی همچون رم کولهاس، الیا زنگلیس و برنارد شومی بهره بود.

استادان زاها حدید، نظر بسیار مثبتی نسبت به او دارند. کولهاس در مصاحبه‌ای با گاردین، او را «سیاره‌ای در مدار خودش» توصیف کرده است. زنگلیس در مورد او می‌گوید:

زاها حدید بهترین دانشجویی بود که من داشتم. ما به او معمار «89 درجه‌ای» می‌گفتیم. هیچ چیز در طراحی‌های او 90 درجه نبود. زاها چشم‌اندازی خاص به محیط داشت. تمام ساختمان‌های طراحی‌شده توسط او به قطعات بسیار کوچک تقسیم می‌شدند.

او علاقه‌ی زیادی به جزئیات نداشت. به‌عنوان مثال وقتی حدید یک راه‌پله می‌کشید، از شدت عصبانیت به حد انفجار می‌رسیدم. دید او روی تصاویر گسترده‌تر و نماهای بازتر متمرکز بود. وقتی کار به جزئیات می‌رسید، او می‌دانست که می‌توان بعدا آن‌ها را اصلاح کرد؛ و حق هم با زاها بود. پروژه‌ی سال آخر زاها حدید در دانشگاه، نقاشی یک هتل با شباهت به یک پل بود. این طراحی از کارهای هنرمند سوپره‌ماتیست (والاگرا) روسی یعنی کازیمیر مالویچ الهام گرفته شده بود.

حدید در سال 1977 از دانشگاه فارغ‌التحصیل شد و برای فعالیت شغلی نزد اساتید سابق خود یعنی کولهاس و زنگلیس رفت. همکاری با کولهاس باعث شد که زاها با مهندس معماری مشهور یعنی پیتر رایس ملاقات کند. رایس، نقش زیادی در تشویق حدید به ادامه‌ی طراحی داشت. زاها پس از مدتی مجوز شهروندی انگلستان را گرفت و در سال 1980، شرکت خود را با نام «دفتر معماری زاها حدید» تأسیس کرد.

پس از تأسیس شرکت، حدید به حرفه‌ی تدریس نیز وارد شد. او ابتدا در انجمن معماری لندن تدریس کرد و سپس دانشگاه‌های هاروارد، کمبریج، شیکاگو، هامبورگ،‌ ایلی‌نوی و کلمبیا نیز میزبان او بودند. او از همان سال‌های ابتدایی ورود به بازار کار، نام خود را با طراحی‌های انقلابی مشهور کرد. طرح‌های حدید در ژورنال‌ها و مجلات متنوع معماری منتشر می‌شدند. اگرچه طراحی‌های اولیه‌ی او با استقبال بالایی مواجه می‌شد؛ اما هیچ‌کدام از آن‌ها ساخته نمی‌شدند.

زاها در سال‌های ابتدایی طراحی‌های بزرگ و بلندپروازانه‌ای انجام داد که ساخته نشدند. ساختمان Peak در هنگ­‌کنگ یکی از این پروژه‌ها بود. پروژه‌ی معروف دیگر، طراحی ساختمان اوپرا در کاردیف بود. حدید در رقابت معماری این ساختمان پیروز شد؛ اما دولت ولز هیچ پولی به او پرداخت نکرد.

اعتبار اصلی زاها در این دوران از تدریس در دانشگاه کسب شد. اوج شهرت جهانی زاها حدید به سال 1988 بازمی‌گردد. او در این سال برای نمایش طراحی‌ها و نقاشی‌های خود در نمایشگاه طراحی‌های ساختارشکنانه در موزه‌ی هنر نیویورک انتخاب شد. این نمایشگاه توسط معمار مشهور، فیلیپ جانسون برگزار شده بود.

مشهورترین ساختمان‌های طراحی‌شده توسط زاها حدید

اولین طراحی‌های معمار مشهور عراقی-بریتانیایی،‌ در سال‌های 1991 تا 2005 به مرحله‌ی ساخت رسیدند. در این سال‌ها، منحنی‌های زیبای طراحی‌شده توسط زاها حدید شکل واقعی به خود گرفتند و فعالان صنعت معماری متوجه ظرفیت بالای طراحی‌های او شدند. پروژه‌هایی که در این مدت ساخته شدند، ساختمان‌های بزرگ و مشهور نبودند؛ اما شروعی مستحکم برای روند کاری حدید محسوب می‌شدند. برخی از مشهورترین ساختمان‌های طراحی‌شده‌ی زاها حدید را در ادامه مرور می‌کنیم.

ایستگاه آتش‌نشانی ویترا (1991 تا 1993)

زاها حدید این ایستگاه را برای یکی از اولین مشتریان رسمی‌اش یعنی رالف فلبام، صاحب شرکت تولید لوازم خانگی ویترا طراحی کرد. طراحی این ساختمان به گونه‌ای بود که خطوط تیز آن در مرکز به هم می‌رسیدند. استفاده از بتن و شیشه در نمای خارجی، طرحی باشکوه به این ساختمان داده بود. پس از اتمام ساخت ایستگاه، به دلیل تغییرات در قوانین آتش‌نشانی آلمان، این ساختمان به کاربری اصلی خود نرسید و به نمایشگاه تبدیل شد. طراحی و ساخت این ساختمان، سکوی پرتابی برای زاها حدید بود.

سکوی پرش برجیزل (1999 تا 2002)

پروژه‌ی بعدی زاها حدید در کوه‌های اتریش ساخته شد. این پروژه بازسازی یک سکوی پرش اسکی به همراه کافی‌شاپ کنار آن بود. این سکو در سال 1926 ساخته شده و در المپیک‌های زمستانی 1964 و 1976 مورد استفاده قرار گرفته بود. حدید در انجام این پروژه باید با تفکرات سنتی و همچنین زمان مبارزه می‌کرد؛ چرا که ساختمان سکو باید در مدت یک سال و پیش از مسابقات بین‌المللی به پایان می‌رسید. در نهایت ساختمان با طرحی ترکیبی از پل و برج در ارتفاع 48 متری به پایان رسید.

موزه‌ی هنرهای معاصر سین‌سیناتی (1997 - 2000)

در پایان دهه‌ی 1990، فعالیت‌های کاری حدید افزایش پیدا کرده بود. او برای طراحی ساختمان موزه‌ی هنرهای معاصر سین‌سیناتی وارد رقابت معماری شد. رقابتی که استاد خودش، رم کولهاس نیز در آن حضور داشت. حدید در این رقابت پیروز شد و نام خود را به‌عنوان اولین طراح زن موزه در ایالات متحده‌ی آمریکا ثبت کرد. ساختمان این موزه نسبت به موزه‌های دیگر متراژ بالایی نداشت؛ اما حدید توانست با طراحی‌های خاص خود بار دیگر کارشناسان و منتقدان را به وجد آورد. او در طراحی این پروژه، هنر طراحی داخلی خود را نیز به نمایش گذاشت.

مرکز علوم فائنو (2000 - 2005)

حدید در مسابقه‌ی طراحی سال 2000 برای پروژه‌ی مرکز علوم فائنو در ولفسبورگ آلمان پیروز شد. ساختمان این موزه کمی بزرگ‌تر از موزه‌ی سین‌سیناتی بود و حدید در طراحی آن از المان‌های تیز استفاده کرد. طراحی خاص این ساختمان شبیه به ساختمان‌های Le Corbusier بود و تا ارتفاع هفت متری روی پیلوت‌های بتنی ساخته شد. طراحی خارجی این مرکز علوم شبیه به کشتی است و در نمای داخلی، استفاده از ستون‌های زاویه‌دار و سقف فلزی، تصور قدم زدن در یک آزمایشگاه یا کشتی را به بازدیدکننده می‌دهد.

ساختمان جانبی موزه‌ی اوردراپگارد (2001 تا 2005)

رقابت بعدی که حدید در آن پیروز شد، پروژه‌ی طراحی یک ساختمان جانبی برای موزه‌ی Ordrupgaard دانمارک بود. این پروژه در زمینی به طول 87 و عرض 20 متر طراحی و ساخته شد. در طراحی این ساختمان از دیوارهای کاملا شیشه‌ای استفاده شد که باغ پشت آن را به پس‌زمینه‌‌ای برای بازدیدکنندگان تبدیل می‌کند.

ساختمان مدیریتی بی‌ام‌و(2001تا2005)

 

شرکت بی‌ام‌و در سال 2002 تصمیم به برگزاری مسابقه‌ای برای طراحی ساختمان مدیریتی گرفت. این ساختمان باید در شهر لایپزیگ آلمان ساخته می‌شد. زاها حدید در این مسابقه پیروز و به‌عنوان طراح انتخاب شد. در این پروژه سه ساختمان از پیش طراحی و ساخته شده بودند که ساختمان جدید به‌عنوان ورودی آن‌ها استفاده می‌شد. حدید از این ساختمان با عنوان «مرکز عصبی» پروژه یاد کرده بود.

پاویون پل زاراگوزا (2005 تا 2008)

 

حدید بین سال‌های 1997 تا 2010 وارد زمینه‌ی طراحی پل شد. او در این زمینه با فعالان مشهوری همچون نورمن فاستر و سانتیاگو کالاتراوا رقابت می‌کرد. او بین سال‌های 2005 تا 2008، وظیفه‌ی طراحی پل پاویونی شهر زاراگوزا در اسپانیا را بر عهده گرفت. این طراحی برای رویداد اکسپو 2008 نهایی شد. طراحی حدید در این ساختمان باز هم متشکل از خطوط مورب و منحنی بود و هیچ زاویه‌ی قائمه‌ای در آن مشاهده نمی‌شد. سالن‌های نمایشگاهی و اجلاسی به‌خوبی در طراحی داخلی آن لحاظ شده است و نمای بیرونی نیز به‌زیبایی در انتهای پل با محیط طبیعی ارتباط برقرار می‌کند.

پل شیخ زاید (1997 تا 2010)

پل شیخ زاید، پروژه‌ی بلندپروازانه‌ی بعدی حدید بود که در امارات متحده‌ی عربی اجرا شد. این پل رابطی بین جزیره‌ی ابوظبی و شهر است که در نهایت به فرودگاه بین‌المللی می‌رسد. طراحی پل و نورپردازی آن به گونه‌ای انجام شده است که نمایی از حرکت را به عابران القا کند. شکل کلی پل به‌صورت موج است. طول پل شیخ زاید 235 متر است و در ارتفاع 60 متری از سطح آب ساخته شده است.

موزه‌ی ملی هنرهای قرن 21 (1998 تا 2010)

 

این موزه در شهر رم ایتالیا ساخته شده و به MAXXI معروف است. حدید در طراحی این ساختمان باز هم از تم حرکت استفاده کرده و با ترکیب رنگ‌های متضاد سیاه و سفید در نماهای خارجی و داخلی، جلوه‌ای خاص به این ساختمان بخشیده است. حدید در توصیف طراحی خود در این ساختمان از عبارت «ترکیبی از برخورد، تداخل و آشفتگی» استفاده کرده است.

سالن اپرای گوانگژو (2003 تا 2010)

 

زاها حدید در سال 2002 در مسابقه‌ی طراحی بین‌المللی پیروز شد و اولین پروژه‌ی خود در کشور چین را شروع کرد. ساختمان اپرای شهر گوانگژو در فضای تجاری جدید این شهر و در مساحتی حدود 70 هزار متر مربع تأسیس شد. هزینه‌ی ساخت این بنا حدود 300 میلیون دلار گزارش شده است. این ساختمان متشکل از یک سالن اجرا با 1800 صندلی، سالن تئاتر چند منظوره و راهروی ویژه‌ی ورودی است. یک راهروی باشکوه که رستوران‌ها و فروشگاه‌های مختلف در اطراف آن هستند، این ساختمان را به دو بخش اصلی تقسیم کرده است. حدید در طراحی این ساختمان، مانند دیگر پروژه‌های آخرش از طبیعت الهام گرفت. او این پروژه را با عنوان «دو سنگ‌ریزه» معرفی کرد. طراحی ساختمان‌های پروژه شبیه دو سنگ بزرگ با نماهای صیقلی شیشه‌ای و گرانیتی است. کارشناسان و منتقدان معماری پس از مشاهده‌ی طرح و پایان یافتن ساخت این پروژه، نظرات بسیار مثبتی نسبت به آن داشتند. از دید آن‌ها، طراحی حدید تمامی معماری آن منطقه را تحت تأثیر قرار داده و نمایی کاملا خیره‌کننده به مرکز تجاری شهر گوانگژو داده است.

موزه ساحلی گلاسگو (2004 تا 2011)

 

این موزه در ساحل رودخانه‌ی کلاید در شهر گلاسگو اسکاتلند ساخته شده است. موزه‌ی شهر گلاسگو برای نمایش تاریخچه‌ی صنعت اتومبیل طراحی و ساخته شد. حدید طراحی این ساختمان را به گونه‌ای انجام داده است که از نمای بالا، شکوهی غیر قابل وصف دارد. استفاده از ورقه‌های فلز روی و زاویه‌های خاص در سقف، این نما را ایجاد کرده است. مانند تمامی کارهای دیگر او، این ساختمان نیز جلوه‌ی حرکت را به بیننده القا می‌کند. ساختمان موزه در زمینی به مساحت 10 هزار متر مربع ساخته شده و فضای نمایشگاهی آن هفت هزار متر مربع است. حدید در توصیف این طراحی خود گفته است: «این ساختمان موجی است که حرکت می‌کند. یک دهانه‌ی بزرگ با ساختاری تونلی که از یک طرف به شهر گلاسگو و از طرف دیگر به رودخانه‌ی کلاید می‌رسد.»

مرکز ورزش‌های آبی المپیک لندن (2005 تا 2011)

 

این شاهکار به‌یادماندنی زاها حدید، برای المپیک سال 2012 لندن طراحی و ساخته شد. ساخت این استخر عظیم پیش از تمامی ورزشگاه‌های المپیک شروع شد؛ اما دیرتر از همه به اتمام رسید. دلیل آن نیز طراحی خاص حدید در نماهای خارجی و داخلی و اصرار او به ایجاد تم حرکت و موج‌های آبی در آن بود. هزینه‌ی 269 میلیون پوندی ساخت این ورزشگاه، سه برابر هزینه‌ی پیش‌بینی‌شده بود. سقف ورزشگاه با فولاد، آلومینیوم و چوب تزئین شده و تنها از سه ستون برای نگهداری آن استفاده شده است.

موزه‌ی جامع هنر میشیگان (2007 تا 2012)

 

دومین پروژه‌ی حدید در ایالات متحده‌ی آمریکا، موزه‌ای برای نمایش هنرهای مدرن بود. این موزه در مساحت 4274 متری ساخته شد. طراحی حدید برای این ساختمان دارای زاویه‌های تیز است و مواد استفاده‌شده در نما، فضای اطراف را منعکس می‌کند. به همین دلیل رنگ نمای بیرونی این ساختمان بسته به آب و هوا و ساعت روز تغییر می‌کند. حدید در توصیف این طراحی گفته بود که این ساختمان بدون فاش کردن محتویات خود، حالتی زنده و بیدار دارد.

گلکسی سوهو پکن (2008 تا 2012)

 

اکثر پروژه‌های آخر زاها حدید در آسیا ساخته شدند. پروژه گلکسی سوهو در پایتخت چین متشکل از چهار ساختمان و راهروهای متصل‌کننده‌ی آن‌ها است. این پروژه در مجموع مساحتی بالغ بر 332857 متر دارد. طراحی این ساختمان‌ها نیز به‌ گونه‌ای است که گویی در حال حرکت هستند.

مرکز حیدر علی‌اف باکو (2007 تا 2013)

 

این مرکز فرهنگی تجاری که در پایتخت کشور آذربایجان ساخته شده، متشکل از سه سالن اجلاس، یک کتابخانه و یک موزه است. مساحت زمین این پروژه 15514 متر مربع است. هیچ خط مستقیمی در این پروژه استفاده نشده و ساختمان آن کاملا شبیه به موج است. به بیان دیگر، طراحی این ساختمان به معنای حقیقی پست مدرن است.

مرکز هنری دانگدامون سئول (2007 تا 2013)

 

این پروژه در مساحت 86574 متر مربع در شهر سئول ساخته شد. معنای نام آن، «دروازه‌ی بزرگ شرق» است که به ساختمان‌های سنتی اطراف اشاره دارد. در این مرکز هنری، تعدادی موزه، اتاق کنفرانس و بازارچه‌ی هنری ساخته شده است. طول ساختمان 280 متر و تعداد طبقات آن 7 عدد است. 3 طبقه از ساختمان در زیر زمین ساخته شده است. نمای خارجی این ساختمان صاف و صیقلی است و بتن، آلومینیوم و سنگ در نمای خارجی آن استفاده شده است. نمای داخلی با کامپوزیت،‌کاشی‌های آکوستیک، فولاد ضد زنگ و سنگ صیقلی ساخته شده است. اهداف اصلی حدید در طراحی این ساختمان، نماهایی از شفافیت، تخلخل و دوام بوده است.

مرکز آموزش و کتابخانه‌ی وین (2008 تا 2013)

 

این کتابخانه و مرکز تحقیقاتی به‌عنوان مرکز دانشگاه اقتصاد شهر وین اتریش ساخته شده و زمینی به مساحت 28 هزار متر مربع، ساختمان آن را پوشش داده است. دیوارهای این ساختمان با زاویه‌های تیز 35 درجه طراحی شده است. حدید در توصیف این طراحی گفته است: «وقتی خطوط مستقیم خارج ساختمان به سمت داخل می‌آیند، از هم جدا می‌شوند. آن‌ها سپس به منحنی تبدیل می‌شوند و با یک جریان خاص، مرکز ساختمان را با فرمی آزاد تشکیل می‌دهند. این طراحی، ارتباط نرم بین بخش‌های مختلف و کریدورها را ممکن می‌سازد.»

برج نوآوری دانشگاه هنگ کنگ (2007 تا 2014)

 

این برج بخشی از دانشگاه پلی تکنیک هنگ‌کنگ است؛ ساختمانی متشکل از 15 طبقه که در فضایی به وسعت 15 هزار متر مربع ساخته شده است. طراحی این ساختمان به کمک نرم‌افزارهای حرفه‌ای معماری انجام شد و در طرح اولیه از کامپوزیت استفاده شد؛ اما در نهایت، حدید پنل‌های فلزی چند لایه را به کامپوزیت ترجیح داد. طبقات داخلی این برج از بیرون قابل مشاهده هستند و نمایی شبیه به لایه‌‌های زمین‌شناسی دارند.

اداره مدیریت بندری آنتورپ بلژیک (2016)

 

تنها ساختمان دولتی که حدید طراحی کرد، اداره مدیریت بندری شهر آنتورپ در بلژیک است. با اینکه تمامی ساختمان‌های مدرن دولتی از طراحی با صلابت و جدی برخوردار هستند، حدید در طراحی این ساختمان از شکلی شبیه به کشتی با نمایی از شیشه، فولاد و بتن سفید استفاده کرد. در طراحی این ساختمان از اشکال الماس نیز استفاده شد؛ چرا که شهر آنتورپ زمانی به مرکز تجارت الماس در اروپا مشهور بود.

فاز دوم برج میلاد

 

زاها حدید در مسابقه‌‌ی طراحی فاز دوم مجموعه‌ی میلاد پیروز شد. او برای این فاز، دو برج دوقلو در کنار برج میلاد طراحی کرده بود. البته پس از مرگ این معمار، مسئولان اعلام کردند که طرح او به خاطر ارتفاع زیاد و تحت تأثیر قرار دادن برج میلاد، رد شده است و برای فاز دوم به دنبال طراحی دیگری هستند.

زاها حدید در سال 2004 جایزه‌ی معماری پریتزکر را دریافت کرد. این جایزه، با ارزش‌ترین و معتبرترین جایزه‌ی معماری در جهان است. نکته‌ی مهم در این اتفاق این است که حدید تنها با اجرای چهار طراحی به این جایزه رسید و توماس پریتزکر، رئیس هیئت داوران درباره‌ی او گفت: «اگرچه تعداد پروژه‌های او کم است؛ اما تحسین‌های بسیاری را برانگیخته است و کارهایش نشان‌دهنده‌ی آینده‌ی درخشان او هستند».

پس از کسب این جایزه‌ی معتبر، پروژه‌های زاها حدید وارد فاز جدیدی شدند. او در خلال سال‌های 2006 تا 2010 پروژه‌های بزرگ با اعتبار و اهمیت ملی را در کشورهای مختلف طراحی کرد و ساخت.

زندگی شخصی و مرگ

زاها حدید هیچ‌گاه ازدواج نکرد و فرزندی نداشت. او در تاریخ 31 مارس سال 2016 در بیمارستان میامی بر اثر حمله‌ی قلبی درگذشت. استودیوی طراحی او در لندن پس از مرگ این استاد معماری بیانه‌ای صادر کرد و او را بزرگ‌ترین بانوی معمار جهان نامید.

تعدادی از پروژه‌های طراحی شده توسط این معمار مشهور، در زمان مرگش نیمه‌تمام ماندند و پس از مرگ پایان یافتند. یکی از این پروژه‌ها، ترمینال دریایی سالرنو در ایتالیا بود که ساخت آن در سال 2016 به پایان رسید. ساختمان دیگر، آسمان‌خراش بزرگراه 666 در نیویورک بود که ساخت آن در سال 2017 تمام شد.

جوایز و افتخارات

معتبرترین افتخاری که زاها حدید در زندگی خود دریافت کرد، نشان امپراطوری CBE و DBE انگلستان بوده است. حدید عضو افتخاری آکادمی هنر آمریکا و مؤسسه‌ی معماری آمریکا بود. او یکی از اعضای هیات معتمدین بنیاد معماری نیز بود. این بنیاد اولین مرکز معماری مستقل در بریتانیا است و با هدف بهبود علوم معماری تأسیس شده است.

معتبرترین جایزه‌ی زاها حدید در عمر کاری، جایزه‌ی معماری پریتزکر بوده است. این جایزه در سال 2004 به او اهدا شد و حدید، به‌عنوان اولین بانویی که پریتزکر را دریافت کرد، شناخته شد. این جایزه توسط بنیاد هایت هرسال به یک معمار زنده اهدا می‌شود. سابقه‌ی جایزه‌ی پریتزکر به سال 1979 بازمی‌گردد و اکنون، خانواده‌ی پریتزکر وظیفه‌ی اجرای مراسم و اهدای مدال آن را بر عهده دارند.

زاها حدید در سال 2008 در لیست 100 بانوی قدرتمند مجله‌ی فوربز، جایگاه 69 را تصاحب کرد. در سال 2010، مجله‌ی New Statesman او را در لیست 50 فرد تاثیر گذار سال 2010 قرار داد. او معتبرترین جایزه‌ی معماری بریتانیا یعنی جایزه‌ی استرلینگ را نیز دو بار دریافت کرد.در سال 2016، پس از اتمام ساخت پروژه‌ی آنتورپ در بلژیک، زاها حدید از دنیا رفت. مسئولان این شهر به پاس طراحی او، میدان روبه‌رویی این ساختمان را میدان زاها حدید نام نهادند.

 

انتقادها

برخی از منتقدان سبک و شیوه آثار حدید را بیش از حد عجیب و غریب و متفرعنانه نامیده‌اند و معتقدند که حامیان مالی بعضی از پروژه‌های وی دولت‌های دیکتاتوری بوده‌اند. شون گریفیث، استاد معماری چنین می‌گوید که آثار زها حدید مانند یک ظرف خالی‌اند که به سادگی در خدمت هر ایدئولوژی و هر حکومتی قرار می‌گیرند.

هم‌چنین طرح وی برای مرکز تجاری در پکن موسوم به کهکشان سوهو مورد انتقاد شدید فعالان میراث فرهنگی چین قرار گرفت. آن‌ها معتقد بودند که این طرح خسارت‌ها و تخریب‌های زیادی در محله‌های تاریخی پکن به وجود آورده و طرح تاریخی این محلات را به کلی برهم زده‌است. منتقدان هتل-آپارتمان پنج ستاره پاسارگاد فرشته در تهران با انتقاد به این پروژه می‌گویند که 40 طبقه این عمارت اضافی است.

برخی از منتقدان، عدم وجود ارجحيت در معماری زاها حدید را به تلاش او برای برابری جنسیتی در معماری و مظلوم‌نمایی زنانه او در جهت جلب طرفداران بیشتر خود نسبت می‌دهند. تا جایی که استیفن بلی در نقدی طعنه‌آمیز معتقد است او خود را به نماد مظلومیت و تبعیض جنسیتی علیه زنان بدل کرده است. چیزی که به جهانی شدن او کمک می کند!

نقل قول‌های مشهور از زاها حدید

•    شما نه‌تنها باید به خودتان ایمان داشته باشید، بلکه باید به این باور برسید که دنیا لایق از خودگذشتگی‌های شما نیز هست.

•    در هندسه، 360 درجه وجود دارد. پس نیازی نیست که تنها با یک زاویه طراحی کنیم.

•    معماری مانند نوشتن است. باید بارها طراحی خود را اصلاح کنید تا به نتیجه‌ی مطلوب برسید.

•    زنان همیشه با موج منفی در ارتباط با رقابت‌ کردن روبه‌رو هستند. آن‌ها باید اعتماد به نفس داشته باشند تا همیشه پیروز شوند.

در کلام آخر

زاها حدید می‌تواند الگوی تمام معماران زن باشد که احساس می‌کنند معماری رشته آنان نیست. با پشت‌کار و اعتماد بنفس بالا هرکس می‌تواند یک زاها حدید باشد و به افتخارات والا برسد. زاها نشون داد که می‌توان به جزئیات دقت نکرد و با دید وسیع‌تر به خلق آثار شگفت انگیز پرداخت. او در طول دوران فعالیت حرفه‌ای خویش حدود 950 پروژه را در 44 کشور به اجرا درآورد. مجله فوربز در سال 2008 او را به عنوان شصت و نهمین زن قدرتمند جهان لقب داد.

اغلب آثار وی انعکاس آمیزه‌ای از ساختمان‌سازی، زمین‌شناسی و مناظر اطراف است. آثار و طراحی‌های وی با حرکت و جریان داشتن، ضمن پیروی از هندسه نااقلیدسی، نظم جدیدی را در فضا ایجاد می‌کنند. معماری زها حدید را می‌توان تلاش برای ایجاد پلی میان مدرنیسم متقدم و عصر دیجیتال دانست.

اگر از خواندن این مطلب لذت بردید و مفید بود برای خواندن مطالب بیشتر به قسمت بلاگ طرح تو طرح مراجعه کنید.

 برای ارتباط با کارشناسان طرح تو طرح و دریافت مشاوره، روی دکمه زیر کلیک کنید.

درخواست مشاوره

نویسنده: نیما قیطانی