امیرعلی سردار افخمی؛ داستان زندگی معمار تئاتر شهر
امیرعلی سردار افخمی، نامی آشنا در عرصه معماری ایران به شمار می‌رود. او با آثاری چون تئاتر شهر تهران و ساختمان جدید مجلس شورای اسلامی، نام خود را در تاریخ معماری معاصر ایران ثبت کرد. اما سردار افخمی صرفاً یک معمار نبود؛ او یک هنرمند، یک اندیشمند و یک انسان پیچیده بود که زندگی و آثارش، روایتی جذاب از تاریخ و تحولات معماری ایران را به تصویر می‌کشد. در این مقاله، تلاش خواهیم کرد تا به بررسی ابعاد مختلف زندگی و آثار این معمار برجسته بپردازیم.
دوران کودکی و تحصیل
امیرعلی سردار افخمی در سال ۱۳۰۸ در شهر تهران به دنیا آمد. وی از کودکی به هنر علاقه‌مند بود و این علاقه او را به سوی معماری سوق داد. او در سال ۱۳۲۳ برای ادامه تحصیل در مقطع متوسطه به فرانسه مهاجرت کرد و بعد از اخذ مدرک دیپلم در مدرسه هنرهای زیبای پاریس، یعنی «بوزار»، مشغول به تحصیل شد. بوزار در آن زمان یکی از معتبرترین مدارس معماری جهان بود و سردار افخمی با موفقیت از این مدرسه فارغ‌التحصیل شد.
بازگشت به ایران و آغاز فعالیت حرفه‌ای استاد افخمی
استاد سردار افخمی بعد از اخذ مدرک دکتری معماری در سال ۱۳۴۲ به ایران بازگشت و در دانشگاه تهران به تدریس پرداخت. اما اختلافات او در رابطه با دید و نگرش معماری با هوشنگ سیحون، رئیس وقت دانشکده معماری، باعث شد تا او از تدریس دست بکشد و به تاسیس دفتر معماری خود بپردازد.گفتنی است او در سنین جوانی عمیقا به معماری زمینه گرایی علاقه‌مند بود و توجه ویژه‌ای به بافت سنتی معماری ایران داشت. همین امر موجب میشد تا سردار افخمی در آثار خود از مصالحی نظیر آجر و سفال استفاده نماید.مدت زمان فعالیت او در ایران چندان طولانی نبود و در سال ۱۳۵۷ به اتمام رسید. در نهایت استاد افخمی برای همیشه به فرانسه مهاجرت کرد. به گفته خودش عمده‌ترین دلیل مهاجرت استاد افخمی تحصیل فرزندانش در کشور فرانسه بوده است. او بعد از مهاجرت پروژه‌های خصوصی خودش و دوستانش را طراحی و اجرا کرد.
آثار شاخص سردار افخمی
- تئاتر شهر تهران: یکی از مهم‌ترین آثار سردار افخمی است که به عنوان یک نماد فرهنگی در ایران شناخته می‌شود. طراحی این ساختمان با الهام از معماری سنتی ایران انجام شده و تلفیقی از عناصر مدرن و سنتی است.طراحی تئاتر شهر در ۱۳۴۶ در کافه شهرداری به سفارش فرح پهلوی آغاز شد و در ۷ بهمن ۱۳۵۱ افتتاح شد.عناصر اصلی این نما آجر و کاشی‌های فیروزه ای رنگ می‌باشد و به صورت مدور ساخته شده است.زیربنای کل این مجموعه ۵۶۰۰ متر مربع است. سالن اصلی این بنا که گنجایش ۶۰۰ تماشاگر را دارد مملو از طاق‌ها و موتیف‌های ایرانی در آن نقش بسته است.خود استاد افخمی در رابطه با معماری تئاتر شهر گفته بود: که این ساختمان شبیه به هیچ چیز نیست.فرم نهایی این سازه از خاطراتی که از دوران کودکی از معماری ایرانی داشتم به ذهنم رسیده است. در سنین جوانی نیز به جزئیات ساختمان‌های تاریخی ایران دقت ویژه ای داشتم.
تئاتر شهر تهران
- ساختمان جدید مجلس شورای اسلامی: این ساختمان نیز یکی دیگر از آثار مهم سردار افخمی است که با طراحی مدرن و چشم‌نواز خود، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است.تیم طراحی ساختمان مجلس شورای اسلامی متشکل از امیرعلی سردار افخمی، عباس قریب، مسعود قاضی زاهدی، منصور وکیلی، داریوش فیروزلی و بهروز احمدی بود. در زمان اجرای پروژه مجلس شورای اسلامی سردار افخمی در ایران حضور نداشت.این بنا که دارای متراژ ۲۵۰۰۰ متر مربع می‌باشد از متریال سنگ به‌کار رفته است. گفتنی است طرح اولیه این بنا از شیشه بوده که در نهایت متریال سنگ به آن ترجیح داده شده است.
ساختمان مجلس شورای اسلامی
- سنگ مزار صادق هدایت: سردار افخمی طراحی سنگ مزار صادق هدایت، نویسنده مشهور ایرانی، را نیز بر عهده داشته است. آرامگاه صادق هدایت در گورستان پرلاشز پاریس قرار گرفته است که یکی از مشهورترین گورستان‌های جهان به شمار می‌رود. مقبره او کاملا سیاه رنگ است و به شکل یک هرم طراحی شده است. بر روی سنگ قبر وی تنها نامش با دست خط خود او و تصویر بوف کوچکی که یادآور یکی از آثارش با نام بوف کور می‌باشد، نقش بسته است.
مزار صادق هدایت
- ساختمان شیروانی پارک نیاوران: در مجموع پارک نیاوران که دارای متراژ ۶۲۰۰۰ مترمربع است در سال ۱۳۴۸ با نقشه طراحان انگلیسی و معماری سردار افخمی احداث شد. ساختمان شیروانی واقع در پارک نیاوران نیز به طور کلی توسط خود استاد افخمی معماری شده است.
خانه پارک نیاوران
- خانه کودکان بی سرپرست در شمال تهران
- ساختمان تالارها دانشگاه صنعتی اصفهان
- مرکز تحقیقات در خیابان ولیعصر
- منزل شخصی در گلستان چهارم ( اکنون در اختیار وزارت امور خارجه است )
سبک معماری سردار افخمی
سردار افخمی را می‌توان یک معمار زمینه گرا نامید. او همواره بر استفاده از مصالح بومی و ایجاد ارتباط بین ساختمان و محیط اطراف تأکید می‌کرد. آثار او تلفیقی از سنت و مدرنیته است و نشان از بصیرت و شناخت عمیق او از معماری ایرانی دارد. او به دلیل توجه ویژه به شرایط آب و هوایی کشور ایران، نسبت به استفاده از متریالی نظیر شیشه و سنگ تراورتن کاملا مخالف بود و در آثار خود از آجر استفاده می‌کرد
تئاترشهر
تأثیر امیر علی سردار افخمی بر معماری ایران
سردار افخمی در طول دوره نه چندان درازمدت فعالیت خود اثرگذاری چشم‌گیری در ساختمان‌های فرهنگی و هنری ایران در عصر خود داشت و به واسطه سبک خاص طراحی معماری، آثار ماندگاری از خود برجای گذاشت.
او با آثار شاخص خود، الگویی برای نسل‌های بعدی معماران ایرانی شد. همچنین، تأکید او بر استفاده از مصالح بومی و ایجاد ارتباط بین ساختمان و محیط اطراف، باعث شد تا توجه معماران به این مسائل بیشتر شود.علی اکبر سردار افخمی در سال ۱۳۹۹ به علت کهولت سن در پاریس درگذشت. او در طول زندگی خود، علاوه بر معماری، به هنر و ادبیات نیز علاقه‌مند بود و آثار هنری ارزشمند بسیاری از خود به یادگار گذاشت.
نتیجه‌گیری
امیرعلی سردار افخمی، یکی از بزرگ‌ترین معماران ایرانی است که آثار او در تاریخ معماری ایران ماندگار شده است. او با تلفیق سنت و مدرنیته، سبک معماری منحصر به فردی را خلق کرد که تاثیر بسزایی بر معماری ایران داشته است
تعداد ۰ دیدگاه برای این مطلب ثبت شده است