جلسه همفکری مهندس نیکبخت، دکتر علیدوست و دکتر فتحی در مسابقه گذر بهداد

قبل از برگزاری مسابقه گذر بهداد جلسه ای با هدف همفکری در خصوص بهبود شرایط مسابقه و ارائه راهکارهایی برای ساماندهی بهتر این گذر شهری برگزار شد.

بر اساس این جلسه هیات داوران مسابقه طراحی گذر بهداد (مهندس محمدرضا نیکبخت، دکتر شهاب علیدوست، دکتر کوروش فتحی) به همراه کارفرمای پروژه (مهندس قاسم تدین)، نمایندگان کارفرما (مهندسین اسلامی و  حشمتی)، نمایندگان پلتفرم طرح تو طرح (مهندسین رسول مدرس، محمد مدرس و حسن نیک افکار) گردهم آمدند و در خصوص شرایط مسابقه، راهکارها، چالش‌ها و مسائل مختلف پیش روی شرکت کنندگان با یکدیگر به بحث و گفت و گو پرداختند.طی این جلسه مباحثی نظیر امکان سنجی پروژه، معین کردن میزان طراحی شرکت کنندگان، مزایای طراحی شهری با برگزاری مسابقه و دیگر موضوعاتی از این قبیل مطرح گردید که در ادامه به اختصار به شرح این جلسه خواهیم پرداخت.

جهت مشاهده صفحه مسابقه گذر بهداد کلیک نمایید.

دکتر فتحی در این خصوص عنوان کرد: طی دوره‌ای که با پلتفرم طرح تو طرح همکاری داشتیم، به دلیل اجرایی بودن پروژه‌ها میان دفاتر معماری و طراحانی شرکت کردند، جلسه کرکسیون برگزار گردید و مسائل و نکات فنی فی ما بین روند طراحی بررسی و مطرح می‌شد. در وهله اول بر روی کانسپت پروژه و و در وهله بعدی بر روی ساماندهی پلان‌‌ها کرکسیون انجام شد و سعی بر آن بود تا متناسب با ایده‌ی هر شخص روند طراحی را پیش ببریم.

با تمامی این تفاسیر جایگاه معماری در شهر خالی است و با وجود حضور افراد سازنده که نیاز به معماران دارند اما هنوز بسیار جای خالی وجود دارد و همین امر موجب شده تا بدنه شهرمان تاکنون ساماندهی نشود.

مهندس تدین اظهار کردند: در صورتی که از قبال سازنده و کارفرما به قضیه نگاه شود، وقتی برای یک پروژه مدنظر، سرمایه‌گذاری می‌شود، بخش اقتصادی حائز اهمیت خواهد بود.اگر چنانچه ارتباط کارفرما با معمار محدود گردد، به تصور من در نهایت طرحی به کارفرما تحمیل می‌شود که خارج از بحث اقتصادی است.در مجموع مسابقه معماری نباید مانع ارتباط میان کارفرما و معمار گردد و وجود ارتباط به موقع و رفت و برگشت‌های لازمه منجر به شناخت معمار از خواسته و هدف کارفرما خواهد شد.در غیر این صورت در مرحله ساخت، کارفرما به تنهایی یک معضل برای معمار به شمار خواهد رفت که دائم به کار معمار ورود می‌کند و نتیجه نهایی ثمربخش نخواهد بود.از این رو تقاضایی که از برگزارکنندگان دارم این است که حتما نکته نظرات کارفرما با معماران هماهنگ شود تا در دراز مدت به پروژه آسیب نزند.با توجه به شناختی که از مسابقات معماری طرح تو طرح دارم شرایط به نحوی پیش خواهد رفت که ارتباط میان این دو قشر حفظ می‌گردد.

دکتر فتحی در ادامه افزود: در همین رفت و برگشت‌هاست که ایرادات ساختار‌ها مشخص خواهد شد.در مجموع این کار حرکت شایسته‌ای است که نسل جوان معماری را فعال و علاقه‌مند کرده و به حیطه طراحی شهری آورده است. قطعا نقصان‌هایی وجود دارد که به عقیده من در رفت و برگشت‌ها با نظرات کارفرما و اساتید مرتفع خواهد شد و به مسیر درستی هدایت می‌شود.

مهندس نیکبخت بیان کرد: یک امر حیاتی در فرهنگ برگزاری مسابقات، این است که به معمار آموزش داده شود که در مسابقه معماری چگونه تفکر کند و بیاندیشد. بسیاری از مواقع زمانی که چینش داورها اعلام می‌شود طراح به یک نحو می‌اندیشد، در صورتی که باید شرکت کننده بیاموزد که فارغ از این امر به طراحی خود بپردازد.این قضیه آسیب زا خواهد بود چرا که هدف طراح، داورها است و موضوع پروژه نخواهد بود.

خانم مهندس حشمتی : تکثرگرایی در طراحی شهری یک رویکرد است که به پذیرش و حمایت از تفاوت‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در شهرها تأکید دارد. از نظریه پردازان مشهور این دیدگاه جان تیلور و ریچارد فلوریدا هستند. برای تحقق این دیدگاه، نیاز است که طراحی فضاهای شهری به گونه‌ای باشد که امکان تعامل، هم‌زیستی و فعالیت‌های اجتماعی در کنار هم برای گروه‌های مختلف فراهم شود و به پذیرش و حمایت از تفاوت‌ها در سطح‌های مختلف (نژادی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و غیره) در درون یک جامعه شهری می‌پردازد. به عبارت دیگر، تکثرگرایی شهری به این معناست که فضاهای شهری باید به گونه‌ای طراحی شوند که امکان حضور گروه‌های مختلف اجتماعی با ویژگی‌های مختلف را فراهم کنند و به تعامل میان آن‌ها کمک نمایند. این رویکرد می‌تواند به تقویت همبستگی اجتماعی، بهبود کیفیت زندگی و ایجاد محیط‌هایی پویا و خلاق کمک کند.

ایشان در ادامه در خصوص داورهای مسابقه بیان کرد: برای بررسی جامع تمامی جوانب طرح، داورانی از دو رشته تخصصی معماری و شهرسازی را انتخاب کردیم. این ترکیب میان دو حوزه، به تحلیل فنی، اجتماعی و کارکردی فضاهای شهری کمک کرده و تنوع در رویکردهای طراحی را تضمین نمود. در این بخش از معمارانی با دیدگاه‌ و سبک‌های متفاوت دعوت به همکاری کردیم. یکی از معماران بیشتر بر طراحی مقیاس‌پذیر فضاهای شهری تمرکز دارد، در حالی که دیگری به جزئیات دقیق و روح معماری توجه می‌نماید، جایی که تمرکز بر دقت در انتخاب مواد، بافت‌ها و ارتباطات انسانی است که فضای شهری را در سطح شخصی‌تر و عمیق‌تر ارتقا می‌دهد.این رویکرد ترکیبی، نه تنها بر تحقق نیازهای عملی و بصری طرح تاکید داشت، بلکه توانست راه‌حل‌هایی مناسب برای تقویت تعاملات اجتماعی و احترام به تنوع فرهنگی در فضاهای شهری ارائه دهد.

دکتر شهاب علیدوست در خصوص مشخص کردن روند پروژه بیان کرد: در این پروژه ما با چند محور مواجه هستیم. یک مورد خواست کارفرماست و مورد دیگر هم محوریت ضوابط و کارهایی که در بحث شهرسازی امکان آن را داریم و این دو امر باید همزمان با یکدیگر دیده شود تا مشخص گردد با چه محدودیت‌هایی طرف هستیم.

مهندس تدین به جهت توضیح این مسئله گفت: در آن محیط یک کیوسک قرار دارد که مردم زباله‌های پلاستیکی خود را تحویل میدهند و فضای سبز ناهماهنگی آنجا به چشم می‌خورد.در این خصوص ما با شهردار منطقه صحبت داشتیم و ایده‌اش را از مهندس نیکبخت دریافت کردیم و مقرر شد یک ساماندهی با هزینه شخصی از باب مسئولیت اجتماعی در محدوده گذر بهداد داشته باشیم.

به این جهت ما یک طرح ساده، جامع و کامل نیاز داریم که فضای سبز زیبایی ایجاد کنیم و بر روی ترافیک دو خروجی محیط سایه نیندازیم. به واسطه طراحی که انجام می‌شود آن فضای کیوسک تحویل زباله و فضاهای اضافی از این قبیل جمع‌آوری شود.برای این کار از مجموعه طرح تو طرح، مهندس نیکبخت، دکتر علیدوست و دکتر فتحی کمک خواستیم تا یک فضای شهری ایجاد کنیم و لوکیشن مورد نظر را از شرایط موجود نجات دهیم. هم‌چنین از شرکت کنندگان درخواست داریم برای افراد محلی که از بازارچه خرید خواهند کرد و وسایل خرید به همراه دارند، مبلمان شهری در نظر گرفته شود تا بتوانند اندکی استراحت نمایند. 

دکتر کوروش فتحی در ادامه بیان کرد: با توجه به شناخت من نسبت به آن منطقه، از گذشته این نابسامانی وجود داشته است. اکثر شرکت‌کنندگان مسابقه معماران هستند اما در این پروژه نگرش ما باید جهت طراحی شهری باشد که با نگرش معماری متفاوت است.طراحی شهری دارای دو بخش سخت افزاری و نرم افزاری است.بعد سخت افزاری که شامل بدنه شهر می‌باشد و امکان دخل و تصرف در این بخش وجود ندارد. یک میدان را ابتدا احجام اطرافش تشکیل می‌دهند، به فرض مثال حجم‌های چند طبقه، دیوارهای حیاط و … که در اختیار شهرداری است.اما در بخش نرم‌افزاری که شامل المان‌های لنداسکیپ، مبلمان شهری، پلان هندسی و سنگ فرش پیاده‌روها خواهد بود، بخشی است که قطعا می‌بایست ایده‌پردازی صورت پذیرد.این کار در نهایت ایده پسندیده‌ای است چرا که شهر ما را همین فوکال پوینت‌ها خواهند ساخت. فقط برای جلوگیری از انحراف روند طراحی دوستان و قابل استفاده بودن طرح‌ها باید این نکات ذکر شوند.

هم‌چنین شرکت‌کنندگان به پرسپکتیوهای ورودی و خروجی گذر باید دقت ویژه‌ای داشته باشند.

مهندس اسلامی سوال خود را به اینگونه مطرح کرد: آیا در بحث طراحی فضای شهری می‌توان از معماری و زیباشناسی ساختمان‌های اطراف استفاده نمود و دیدهای ریز معمارانه داخل طراحی به کار گرفت؟ 

مهندس نیکبخت در پاسخ به این سوال گفت: در آن لوکیشن پروژه‌های متفاوت کلاسیک و مدرن زیادی وجود دارند. از این جهت نمی‌توان انتظار داشت که طراحان لزوما توجه خاصی به یکی از بناهای آن محیط داشته باشند.مضاف بر این، پارامترهای مهم‌تری نسبت به ساختمان‌ها در آن منطقه وجود دارد.به عقیده من شهر زمانی که داخلش پیاده راه می‌روند دوست داشتنی است و سواره فاقد ارزش است. چرا که انسان در هنگام پیاده معتبر خواهد بود و حضور خودرو نکته منفی تلقی می‌شود. به همین جهت شرکت‌کنندگان باید از منظر پیاده معنی ببخشند به این فضا و در حقیقت هدف عابرین باشند.

به فرض مثال در بافت شمال غربی گذر بهداد، تعدادی میوه فروشی، نانوایی و بقالی است که ژانر خاصی به محیط داده و در ارتباط با پیاده است. می‌توان گفت آن محیط بیشتر چهره بازارچه‌ دارد و هایپر مارکتی نیست و خود این امر یک شرایط اطمینان بخش برای خریدار ایجاد کرده و به اصطلاح فضا روح دارد.در نهایت باید عرصه طرح محدود شود تا امکان ارزیابی جداگانه وجود داشته باشد.

مهندس نیکبخت نگرانی خود در خصوص این پروژه را در ادامه به این صورت بیان کرد: این پروژه یک وجه مشخصی دارد که تایید پشتیبانی کننده از طرف شهرداری را می‌طلبد.به فرض در صورت اجرا کردن مسابقه و دریافت طرح‌های مطلوب و رضایت همه جانبه، آیا این امکان وجود دارد که در نهایت شهرداری مانع از اجرای طرح مورد نظر شود؟چرا که تاییدیه شهرداری در اولویت است و این پروژه با بخش خصوصی که تضمین اجرای آن توسط کارفرماست تفاوت دارد، و امکان دارد خلاف قوانین وضع شده باشد.در صورت شناخت خط قرمزهای شهرداری و وضع کردن آن موارد تحت عنوان دستور طرح مسابقه جهت تطابق طرح‌های ارسالی با ضوابط می‌شود اطمینان بیشتری به این جهت حاصل کرد.

دکتر کوروش فتحی در ادامه گفت: به دلیل اعمال تغییر در پلان هندسی از نظر عرض سواره، مسیرهای چرخش، حرکت‌های آزاد و عدم ترافیک در آن محیط، مباحثی است که شهرداری حتما اعلام نظرهایی خواهد داشت.به همین دلیل کارشناس‌ شهرداری می‌بایست از شرایط مسابقه اطلاع داشته باشد.

مهندس تدین در پاسخ به این مسئله بیان کرد: پیگیری‌های لازمه در این خصوص انجام شده است. مهندس اسلامی با معاونت عمرانی با هماهنگی خود شهرداری و زیباسازی به طور شفاهی تاییدیه‌های لازم را اخذ کردند. در صورتی هم که نیاز به تایید کتبی باشد شخصا این مورد را پیگیری خواهم کرد.

مهندس اسلامی در این خصوص بیان کرد: طی جلسه‌ای که با معاونت شهرسازی داشتیم، استقبال ویژه‌ای صورت گرفت و خود شخص شهردار تشریف آورد و اشتیاق زیادی نسبت به کار صورت گرفته نشان داد. در آخر به جهت دریافت اطلاعات لازمه به دفتر فنی ارجاع داد.طی صحبت‌هایی که با معاونت انجام شد تاکید به کار بر روی نورپردازی و احجام بود. در ادامه پیگیری‌های مهندس تدین در این باره می‌تواند بیش از پیش نتیجه بخش باشد.هم‌چنین منابعی به طراح‌ها گفته شده اعم از ضوابط شهرسازی، استانداردهای شهری و دستورالعمل طراحی بهسازی معابر شهری که اگر دوستان موارد را مطالعه نمایند و بازدید داشته باشند، طرح نهایی به نظر شهرداری نزدیک خواهد بود.

مهندس نیکبخت اضافه کرد: تصور من این است در صورتی که پروژه چهره منافع عام را شامل شود و صرفا منافع بخش خصوصی در میان نباشد امکان دارد قابلیت‌های موجود پذیرفته گردد.

در ادامه بیان کرد: استفاده از کلمه میدان در این پروژه نمی‌تواند حق مطلب را ادا نماید.زمانی که فردی لوکیشن مورد نظر را ندیده باشد، در صورتی که کلمه میدان بهداد را بشنود، چیزی نظیر میدان خراسان را متصور می‌شود که پل، گذر و اتوبان‌هایی دارد و نیاز به یک طراحی شهری کلان دارد و مسیرهای ترافیکی آن می‌بایست دیزاین شود. در صورتی که این پروژه مقیاسش محله‌ای است و مشابه میدان‌های بزرگ مقیاس نخواهد بود.به هر صورت بنیان صحیح و درستی است چرا که شهرداری از این طریق می‌تواند گره‌های شهری را با برگزاری مسابقه معماری حل نماید.

دکتر شهاب علیدوست در رابطه با روند کلی طراحی پروژه گفت: برای معین کردن یک مسیر مشخص برای شرکت‌کنندگان دو موضوع باید در نظر گرفته شود.اصولا در مقام طراحی یک بحث تکنیکال و بحث دیگر کانسپچوال پروژه است. در وهله اول باید بخواهیم شرکت‌کنندگان از محیط بازدید داشته باشند و مطالعه کنند چرا که مسئله ای که داخل شهر وجود دارد التقاطی‌گری است و موضوع این که هر پروژه و ساختمان رویکردهای متفاوتی دارد. این التقاطی‌گری داخل شهر تجربه عبور از آن محیط و حرکت پیاده را دچار اغتشاش خواهد کرد.اول می‌بایست بدانیم چه آسیب‌هایی دارد و چه نقاط مثبتی موجود است.

در نهایت افراد باید یک مطالعه محیطی انجام بدهند و نقاط قوت و ضعف لوکیشن را پیدا کنند و بعد در انطباق بحث دیزاین و تکنیکال در راستای این هدف حرکت نمایند.نکته دوم این است که فارغ از محدوده گذر مشخص شده، ارتباط آن با بخش‌های دیگر شهر به چه صورت خواهد بود. چرا که شهر یک نقطه‌ای برای طراحی نیست و یک مسیر خواهد بود و به هر میزان طراحی این بخش فاخر باشد اما ارتباطش با قبل و بعد به درستی صورت نگیرد، قاعدتا نمی‌تواند تاثیر مطلوبی برای تجربه عبور دید در شهر در حرکت داشته باشد.این موارد نکاتی است که باید در بالادست انتظار داشته باشیم به عنوان کلیات شرکت‌کنندگان در نظر بگیرند و صرفا با یک دوربین تله به جهت طراحی یک نقطه از شهر کار را پیش نبرند.

سپس در انتهای جلسه مهندس رسول مدرس به جهت جمع‌بندی در این خصوص عنوان کرد: در نهایت تا دو روز آتی بر طبق صحبت ها و مباحث مطرح شده سناریو مسابقه در اختیار دوستان قرار گرفته خواهد شد تا همه حضار مطالعه نمایند و نظر خود را اعلام کنند. موضوعات تکمیلی نیز از داخل سناریو مطرح شده مشخص خواهد شد و پیشنهادات اعمال می‌گردد.