در میان انبوه معماران نامدار ایرانی، نام کامران دیبا با توجه به آثار بی بدیل خود در طول فعالیت حرفه‌ایش می‌درخشد. او فارغ از معماری، به عنوان نقاشی چیره‌دست و شهرسازی توانمند شناخته خواهد شد که با تلاش و پشتکار فراوان در این راستا توانست فصل نوینی در تاریخ معماری و شهرسازی ایران بگشاید.

دوران کودکی و تحصیلات کامران دیبا

کامران دیبا در 14 اسفند سال 1315 در شهر تهران و در خانواده‌ای سرشناس و تحصیل کرده دیده به جهان گشود.
پدر او دندانپزشک بود و مادرش به معماری و دکوراسیون داخلی علاقه زیادی داشت.
عمده دوران کودکی او در ایران و اروپا رقم خود و پس از بازگشت به ایران، در دانشگاه تهران به تحصیل در رشته معماری پرداخت. سپس جهت تکمیل تحصیلات خود در سال 1335 به دانشگاه هاروارد در آمریکا رهسپار شد.
مجددا در سال 1345 و پس از اتمام تحصیلات به ایران بازگشت و فعالیت حرفه‌ای خود را آغاز کرد.

او در رابطه با دوران تحصیل خود در دانشگاه بیان کرد: در دوران دانشجویی به کتب فلسفی علاقه زیادی داشتم و یک مدتی هم کتاب‌های روانشناسی و روانکاوی را مطالعه می‌کردم.
بر این باور هستم که اطلاعات عمومی که کسب کردم در زندگی شخصی من نقش پررنگ‌تری از تحصیلات دانشگاهیم ایفا کرد.

آغاز فعالیت حرفه ای کامران دیبا

بازگشت دیبا به ایران، سرآغازی برای خلق آثار ماندگار او در عرصه معماری بود که با ظرافت و تبحر خود، معماری سنتی ایران را با رویکردهای مدرن و اروپایی درهم آمیخت و بناهایی خلق کرد که بهترین شکل ممکن هویت اصیل ایرانی را در معرض نمایش قرار می‌داد.

کامران دیبا یک سال پس از بازگشتش به ایران دفتر معماری و شهرسازی و طرح‌های اجتماعی DAZ را تاسیس نمود.

آثار معماری کامران دیبا

او در طول دوران فعالیت خود، پروژه‌های متعددی را در زمینه‌های مختلف معماری، از جمله طراحی و ساخت بناهای مسکونی، فرهنگی، آموزشی و دولتی، را بر عهده داشت.

از جمله آثار شاخص کامران دیبا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• موزه هنرهای معاصر تهران: این بنا که در سال 1356 افتتاح شد، یکی از مهم‌ترین بناهای مدرن ایران و از نمادهای فرهنگی شهر تهران به شمار می‌رود که به مساحت تقریبی 2000 متر مربع در ضلع غربی پارک لاله تهران واقع شده است. موزه هنرهای معاصر یکی از شناخته شده ترین آثار دیبا است که هم طراحی و هم مدیریت آن به عهده کامران دیبا بود.
  به رغم مصالح و کارکرد این ساختمان، عناصر سنتی معماری ایرانی متعددی نظیر هشتی، چهارسو، حیاط، حوض مرکزی و بادگیر در آن استفاده شده است.
  از این رو ساختمان موزه تلفیقی از موتیف‌های معماری سنتی ایران و الگوهای معماری مدرن است.

کامران دیبا درباره موزه هنرهای معاصر گفت: هدف اولیه من این بود که هنر زمان رو جمع آوری کنیم و به صورت یک مجموعه‌ای در دسترس عموم قرار دهیم.

حوض روغن داخل موزه را از کار آقای هاراگوچی در نیویورک الهام گرفتم و سفارش دادم که بسازند.

در ادامه افزود: با توجه به بودجه قابل توجهی که به این پروژه اختصاص داده شد تصمیم گرفتیم تا موزه بین‌المللی احداث کنیم.

از این رو شروع به خرید آثار هنرمندان غرب کردیم و همین امر باعث ایجاد یک ارزش جهانی برای موزه شد.

• پارک شفق: پارک شفق در یوسف آباد تهران واقع شده است که جزو اولین اثر عمده او به شمار می‌رود. گفتنی است طراحی این پارک با بکارگیری المان های سنتی ایرانی و الهام از پارک‌های کشور فرانسه صورت گرفته است.

کامران دیبا در رابطه با طراحی پارک شفق گفت: در نظر داشتم تا این مکان را به یک مرکز اجتماعی تبدیل کنم و به همین دلیل به نحوی طراحی شد که ادامه شاهراه‌های اصلی آن مکان با پارک در ارتباط باشد.
پلی که در پارک تعبیه شد، از پل‌های شهر اصفهان الهام گرفته شده بود.

• دانشگاه شهید چمران اهواز: این دانشگاه که پیش از انقلاب "دانشگاه جندی‌شاپور" نامیده می‌شد، از نمونه‌های بارز تلفیق معماری سنتی ایرانی با معماری مدرن است.

• فرهنگ‌سرای نیاوران: مجموعه‌ای فرهنگی با کاربری‌های متنوع، از دیگر آثار ماندگار دیباست. طراحی خلاقانه و توجه به جزئیات در این بنا، فضایی دلنشین و منحصر به فرد را برای مخاطبان فراهم کرده است.

• شهر جدید شوشتر: ساخت جدید شهر شوشتر یکی از آخرین کارهای دیبا در ایران به شمار می‌رفت که با در نظر گرفتن 31000 واحد مسکونی در زمینی با مساحت بیش از 2500 هکتار یکی از بزرگترین پروژه‌های ایشان در راستای خدمت به قشر کشاورزان و کارگران جامعه صورت گرفت.

مهندس کامران دیبا درباره طراحی و ساخت شوشتر نو بیان کرد: شهرکی که برای طبقه کارگر پایه ریزی کرده بودیم را جابجا کرده و در مجاورت شهر قدیم قرار دادیم.
به تعداد کافی مدرسه، مهد کودک، فرهنگسرا، مسجد، حمام عمومی و تمامی امکانات که برای یک قشر اجتماعی ضروری باشد را در نظر گرفتیم.

از دیگر آثار معماری استاد دیبا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• منزل پرویز تناولی

• نمازخانه موزه فرش

• استراحتگاه ساحلی برای شرکت نفت محمود آباد

• ویلای پیرونه در اسپانیا

• ویلای اسپارتینا در مالاگای اسپانیا

• ویلای سیمون در اسپانیا

• ویلای کاستا دل سل در اسپانیا

کامران دیبا در رابطه با تاثیر پذیری معماری بیان کرد: به آثار لوکوربوزیه خیلی علاقه داشتم و کارهایش بر روی من تاثیرگذار بود. هم‌چنین میس وندروهه به خاطر کم‌گویی، ظرافت در کارهایش و استفاده از تکنولوژی جدید مورد علاقم بود.

دیبا فراتر از طراحی بناهای شاخص، در عرصه شهرسازی نیز دستی توانمند داشت. طرح‌های جامع و تفصیلی او برای شهرهای مختلف ایران، از جمله کرمان، بندرعباس، شوشتر و دزفول، گواه دغدغه‌مندی او برای خلق فضاهای شهری زیبا و کارآمد بود.

افتخارات کامران دیبا در معماری

دیبا به خاطر فعالیت‌های برجسته خود در زمینه معماری و شهرسازی، جوایز و افتخارات متعددی کسب کرد، از جمله:

• جایزه معماری آقاخان: دیبا در سال 1365 برای طراحی و ساخت شهر جدید شوشتر نو به دلیل الهام از سنت‌های شهرهای اسلامی، این جایزه معتبر بین‌المللی را دریافت کرد. 

تلاش‌های بی‌وقفه استاد در عرصه معماری و شهرسازی بی‌مزد و ستایش نماند. دریافت جایزه معتبر معماری آقاخان برای طراحی شهر جدید شوشتر نو و قرار گرفتن برخی از آثار او در مجموعه آثار معماری و شهرسازی جهان، مهر تاییدی بر نبوغ و خلاقیت این هنرمند برجسته بود.

• طرح برگزیده در مجموعه آثار معماری و شهرسازی جهان: در سال 2000، چند اثر از جمله موزه هنرهای معاصر تهران و فرهنگ‌سرای نیاوران، در این مجموعه به عنوان نمونه‌های برجسته معماری قرن بیستم انتخاب شدند.

میراث گران بهای کامران دیبا

کامران دیبا با فعالیت‌های ارزشمند خود در عرصه معماری و شهرسازی، نقشی انکارناپذیر در ارتقای سطح این دو حوزه در ایران ایفا کرد. او هویت و اصالت را در کالبدی نو به نمایش گذاشت و الهام‌بخش نسل‌های آتی هنرمندان و معماران شد.

کامران دیبا در رابطه با رویکرد طراحی خود بیان کرد: یک چیزی که سعی می‎‌کردم به عنوان امضای کار شخصی در پروژه‌ها ایجاد کنم، این بود که سعی داشتم به محض ورود اشخاص به ساختمان‌ها به واسطه طراحی صورت گرفته با ذهن آن‌ها بازی کنم.

دیبا پس از انقلاب ایران از کشور خارج شد و به زندگی در کشور فرانسه ادامه داد. گفتنی است به دلیل خلق آثار ارزشمندش بی‌شک یکی از چهره‌های ماندگار در تاریخ معماری و شهرسازی ایران به شمار می‌رود.

امیدواریم که مقاله مربوطه مورد توجه شما قرار گرفته شده باشد. شما عزیزان جهت ارتباط با کارشناسان طرح تو طرح و دریافت مشاوره، می‌توانید از طریق لینک زیر اقدام نمایید.

درخواست مشاوره