وارطان هوانسیان از اساطیر معماری ایران بود که نقشی کلیدی در معرفی و ترویج معماری مدرن در ایران ایفا کرد. او با تلفیق خلاقانه عناصر معماری سنتی ایرانی و غربی، سبک منحصر به فردی را خلق کرد که تا به امروز مورد تحسین عموم قرار می‌گیرد. او در طول فعالیت حرفه‌ای خود، آثار ماندگار متعددی با کاربری‌های گوناگون از خود به جای گذاشت و خط فکر معماری وی به عنوانی سرمشقی برای معماران جوان آینده قرار گرفت.

بیوگرافی وارطان هوانسیان

هوانسیان در سال 1274 در شهر تبریز و در خانواده‌ای پر جمعیت متولد شد که او کوچکترین فرزند خانواده بود. وی دوران دبستان و متوسطه خود را در مدارس شهر تبریز گذراند و سپس برای ادامه تحصیلات خود به فرانسه رفت و در دانشکده هنرهای زیبای پاریس (بوزار) به تحصیل معماری پرداخت.

وارطان همزمان با تحصیلات خود به همراه تعدادی از همکاران به ترمیم خرابی‌های ناشی از جنگ جهانی اول در پاریس مشغول شد.
گفتنی است در این زمان توانست با معماران زبده و توانمند آن زمان همکاری کرده و از تجربیات ارزنده ایشان استفاده نماید.

پس از فارغ‌التحصیلی، چندین سال فعالیت در زمینه معماری در کشور فرانسه داشت و سرانجام در سال ۱۳۱۴ به ایران بازگشت و در اداره کل ساختمان وزارت مالیه مشغول به کار شد. در این دوره، او در طراحی و ساخت چندین بنای دولتی مشارکت داشت.

وارطان پس از بازگشتش به ایران در چندین مسابقه معماری ساختمان شرکت نمود و توانست در مسابقه طرح بنای هنرستان دختران مقام اول را کسب نماید.

فعالیت‌های حرفه‌ای هوانسیان

هوانسیان در سال ۱۳۲۰ دفتر معماری خود را تاسیس کرد و به طور مستقل به فعالیت حرفه‌ای خود ادامه داد. او به عنوان یکی از پرکارترین معماران ایرانی شناخته خواهد شد، چرا که در طول دوران فعالیت خود، تعداد زیادی پروژه معماری را در سراسر ایران طراحی و اجرا کرد.

وارطان هوانسیان در حوزه فعالیت‌های فرهنگی نیز نقش پررنگی ایفا نمود و در سال 1323 انجمن آرشیتکت‌های ایرانی را تاسیس کرد. در این راستا دو سال بعد مجله آرشیتکت را به چاپ رساند.
پس از توقف چاپ این مجله در سال 1340 نشریه‌ای دیگر با عنوان معماری نوین را چاپ کرد که علارغم فعالیت کوتاه مدت این نشریه، توانست در ارتقای سطح معماری آن زمان مثمر ثمر واقع گردد..

سبک معماری وارطان هوانسیان

سبک معماری هوانسیان تحت تاثیر معماری مدرن اروپا، به ویژه مکتب بوزار، بود. با این حال، او به طور صرف از این سبک تقلید نمی‌کرد و تلاش می‌کرد تا آن را با شرایط و نیازهای جامعه ایرانی تطبیق دهد.
تاثیرپذیری معماری هوانسیان از اساتیدی همچون لوکوربوزیه و آدلف لوس و سبک‌هایی نظیر آرت نوو و باوهاوس در کارهای ایشان کاملا مشهود بود.

هوانسیان در پروژه‌های خود به موارد مختلفی التفات می‌نمود و در معماری لحاظ می‌کرد. اما برخی از این موارد و ویژگی‌ها در اکثر کارهای او ثابت بوده و خط مشی معماری ایشان را تشکیل می‌داد.
از ویژگی‌های بارز معماری هوانسیان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استفاده از فرم‌های ساده و هندسی
• عدم توجه به تقارن
• توجه به عملکرد و کارایی فضا
• استفاده از پنجره های افقی
• استفاده از عناصر تزئینی برگرفته از معماری سنتی ایرانی

آثار شاخص معماری وارطان هوانسیان

همانطور که اشاره شد استاد وارطان هوانسیان در طول زندگی حرفه‌ای خود معماری پروژه‌های زیادی با کاربری‌های متفاوتی را برعهده داشت. اکنون قصد داریم به شاخص ترین آثار معماری ایشان بپردازیم:

• خانه وارطان: یکی از آثار وارطان هوانسیان که با معماری دلنشین و بدون تجمل گرایی همراه بود خانه وارطان است. این خانه که در خیابان طالقانی واقع شده، برای مدتی محل برگزاری رویدادهای فرهنگی بود.
  سبک معماری که وارطان برای این خانه درنظر گرفت، سبک آرت دکو بود.

• ساختمان اداری بانک سپه : وارطان دو شعبه از بانک سپه را طراحی نمود که یکی از آن‌ها شعبه بازار و ساختمان 25 شهریور و دیگری شعبه توپخانه بانک بود.
  هر دو بنای طراحی شده جزو شاخص‌ترین بناهای دوره پهلوی به شمار می‌روند و در دهه 30 ساخته شده‌اند.

• ساختمان جیپ: این بنا در سال 1325 ساخته شده که در ضلع شمالی خیابان اکباتان واقع شده است.
  این ساختمان 4 طبقه، توسط یک شرکت دولتی با یک قیمت هنگفت به دلیل طراحی خاص و ماندگار استاد هوانسیان به مزایده گذاشته شد.
  دلیل منحصر به فرد بودن طراحی پروژه جیپ استفاده از خطوط نرم و ایجاد یک خم در نبش ساختمان و محل اتصال دو ضلع آن بود.

• هتل دربند: هتل دربند یا مهمانخانه دربند در سال 1317 توسط وارطان هوانسیان طراحی شد و توسط مهندسان فرانسوی ساخته شد. گفتنی است این هتل دارای 50 اتاق بود و در دربند تهران واقع شده بود.
  وضع فعلی هتل دربند به نحوی است که تمامی ویلاها و اتاق‌ها تخریب شده است.

• هتل فردوسی: هتل فردوسی دیگر هتلی است که توسط وارطان طراحی شده و در سال 1314 در خیابان فردوسی تهران ساخته شد.

• هنرستان دختران (تهران، ۱۳۴۲): این بنا به دلیل استفاده از فرم‌های هندسی و حجمی و همچنین طراحی مدرن نما، از آثار شاخص هوانسیان محسوب می‌شود.

• کلوپ افسران (تهران، ۱۳۱۷): کلوپ افسران وزارت جنگ یکی دیگر از کارهای مهم هوانسیان به شمار می‌رفت که به دوره رضاشاه برخواهد گشت. در طراحی این بنا از المان‌های معماری سنتی ایرانی و غربی استفاده شده است.

• سینما متروپل : سینما متروپل که یکی از قدیمی‌ترین سینماهای ایران به شمار می‌رفت در سال 1325 توسط وارطان هوانسیان طراحی شد. این سینما در تقاطع خیابان لاله زار و جمهوری تهران واقع شده بود که پس از انقلاب، نامش به سینما رودکی تغییر یافت.
  گچ بری‌های صورت گرفته، استفاده رنگ های متنوع و سطوح تزئینی هنرمندانه در این سینما به چشم میخورد که جلوه ویژه‌ای به بنای متروپل داده است.

• سینما دیانا : سینما دیانا در سال 1322 در خیابان انقلاب تهران افتتاح شد که پس از انقلاب به نامش به سینما سپیده تغییر یافت. گفتنی است سینما سپیده جزو معدود طراحی های هوانسیان است که هنوز به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
  

فعالیت‌های معماری وارطان هوانسیان تنها به موارد ذکر شده ختم نخواهد شد و فقط آثار مشهور وی به اختصار شرح داده شد. گفتنی است بناهای مسکونی متعددی به واسطه معماری استادانه ایشان ساخته شده است.

میراث ماندگار وارطان هوانسیان

وارطان هوانسیان با تمامی فعالیت‌های خود در زمینه های متفاوت فرهنگی، اجتماعی و … در مسیر رشد و تعالی کشور کوشید. او با آثار معماری بر جای گذاشته از خود به غنی شدن معماری مدرن ایران کمک شایانی کرد.

به پاس خدمات ارزنده ایشان و خلق دو آثار ماندگار کاخ سعدآباد و ساختمان بانک سپه، لوح تقدیر و نشان علمی هنری را دریافت نمود که گوشه‌ای از قدردانی های صورت گرفته از استاد هوانسیان به شمار خواهد رفت.

امروزه، بسیاری از آثار هوانسیان به عنوان میراث فرهنگی ایران به ثبت ملی رسیده و به عنوان نمادی از معماری مدرن ایرانی شناخته می‌شوند.
استاد وارطان هوانسیان در 6 خرداد سال 1361 و در سن 86 سالگی دیده از جهان فروبست اما یاد و نام او گرامی باقی خواهد ماند. مقبره ایشان در آرامگاه بوراستان واقع در جاده خراسان قرار گرفته است.

امیدواریم که مقاله مربوطه مورد توجه شما قرار گرفته شده باشد. شما عزیزان جهت ارتباط با کارشناسان طرح تو طرح و دریافت مشاوره، می‌توانید از طریق لینک زیر اقدام نمایید.

درخواست مشاوره